İngiliz İngilizcesi vs Amerikan İngilizcesi

İngiliz İngilizcesi ve Amerika İngilizcesi Kısaca Nedir? Neden Farklıdır?

İngiliz İngilizcesi ve Amerikan İngilizcesi kısaca; İngiliz kolonizasyonunun sonucu olarak İngiliz dili dünyanın dört bir tarafına yayılmış, 1921’e gelindiğinde dünya nüfusunun neredeyse dörtte biri İngilizce konuşur hale gelmiştir. İngilizce Amerika’ya ilk olarak 17. yüzyılın başlarında, İngiliz kolonileri tarafından taşınmıştır. Geçen 400 yılın ardından, Amerikalılar tarafından kullanılan, İngiltere’de ve dünyanın geri kalanında kullanılan lehçeler bir çok farklı biçime girmiştir. Az sayıda kelime lehçeler arasında tamamen farklı anlamlar kazanmış, kimi kelimeler ise bazı lehçelerde zaman içerisinde kaybolmuştur.
Radyo, televizyon ve internet gibi iletişim araçları, küreselleşme sayesinde dünya iletişiminin artması, bölgeler arası farklılaşma eğilimini azaltmıştır. Yine de günümüzde konuşulan Amerikan İngilizcesi ve İngiliz İngilizcesi bazı durumlarda karşılıklı anlaşılamaz olurlar. Yanlış anlaşılmalara veya kabalığa yol açabilecek kadar farklılık vardır. Amerika pek çok farklı kültürün buluştuğu bir ülkedir ve dolayısıyla bu farklı kültürlerin ortak dilleri haline gelen dilleri pek çok farklı unsurdan beslenmiş, farklılaşmıştır. Dil bilgisi yönünden farklılıklar olduğu gibi, telaffuz farklılıkları da vardır.

İngiliz İngilizcesi vs Amerikan İngilizcesi

1. - İngiliz İngilizcesinde sonuna ek gelen kelimelerin sonundaki sessiz harf çift kullanılır: travel – travelling, traveller

    - Amerikan İngilizcesinde ise bazen sonda bulunan sessiz harf çift kullanılmaz: traveling – traveler

2. - look/seem/appear (görünmek), feel(hissetmek), sound (gibi görünmek) fillerinden sonra İngiliz İngilizcesinde direk isim gelir:
   * Örnek; She looks a pretty girl. – Tatlı bir kız gibi görünüyor.

   - Amerikan İngilizcesinde yukarıdaki fiillerin ardından isim gelecekse “to be” yada “like” kullanılır.    
   * Örnek; She looks to be a pretty girl. – Tatlı bir kız gibi görünüyor.

3. - “Shall” ve “will” İngiliz İngilizcesinde öznenin ben olduğu durumlarda gelecek zamanı belirtmek için kullanılır.
     * Örnek; I will/shall join them. (Onlara katılacağım.)
     - Oysaki Amerikan İngilizcesinde “shall”’in gelecek zaman için kullanıldığına pek rastlanmaz.

4. - Yakın zamanda gerçekleşmiş durumları anlatmak için İngiliz İngilizcesinde present perfect tense kullanılır:
   * Örnek; I have just got home. (Eve daha şimdi geldim.)
    - Aynı durumlar için Amerikan İngilizcesinde past tense de kullanılabilir.
    * Örnek; I just got home. (Eve daha şimdi geldim.)

5. - “get” fiilinin geçmiş zamanı Amerikan İngilizcesinde “gotten” olarak kullanılır.
      * Örnek; He has gotten her wrong. (Onu yanlış anladı.)

6. -  İngiliz İngilizcesinde gerek yok ifadesi için don’t need to’nun yanısıra needn’t da yaygın olarak kullanılır.
      * Örnek; You needn’t worry. (Endişe etmene gerek yok)

7.  - Grup isimleri İngiliz İngilizcesinde hem tekil hem çoğul yardımcı fiil alır.
     * Örnek; The team is/are in the field. (Takım sahada.)
     - Amerikan İngilizcesinde ise yalnızca tekil yardımcı fiil alır.

8. - Weekend (haftasonu) kelimesi ile İngiliz İngilizcesinde at edatı kullanılır.
    - Amerikan İngilizcesinde “at” edatı yerine bazen “on” edatı da kullanılmaktadır.
    * Örnek; Let’s meet on/at the weekend. (Haftasonunda buluşalım.)

9. - Yüz ve üzeri sayıları ifade etmek için İngiliz İngilizcesinde and (ve) kullanılır. Amerikan İngilizcesinde ise and kullanılmayabilir.
   * Örnek; There were four hundred and fifty soldiers.

10. Tarihlerin ifadesi farklılık gösterir.
       - İngiliz İngilizcesinde: 17 January, the seventeenth of January, January the seventeenth.
       - Amerikan İngilizcesinde: January 17, January seventeenth.

11. Sahiplik bildiren have/has soru ve olumsuz cümlelerdeki kullanımında:
      - İngiliz İngilizcesinde bazen got ile birlikte bazen do/does yardımcı fiileri ile birlikte kullanılır. 
      * Örnek; They haven’t got a car. (onların bir arabası yok).
      - Amerikan İngilizcesinde yalnızca do/does ile kullanılır.
      * Örnek; They don’t have a car.

12. - İngiliz İngilizcesinde müzik aletlerinin başında “the” kullanılır. Ancak Amerikan İngilizcesinde böyle bir zorunluluk yoktur.
      * Örnek; She can’t play the piano. (Piyano çalamıyor.)

13.  Aşağıdaki fiillerin geçmiş halleri İngiliz İngilizcesinde iki şekilde, Amerikan İngilizcesinde ise yaygın olarak düzenli (-ed) halleri ile kullanılmaktadır.          
    • Burn burnt / burned : yakmak
    • Dream dreamt / dreamed : düşlemek
    • Lean leant / leaned : yana yatırmak, dayanmak
    • Learn learnt / learned : öğrenmek
    • Smell smelt / smelled : kokmak, koklamak
    • Spell spelt /spelled : hecelemek
    • Spill spilt / spilled : dökmek
    • Spoil spoilt / spoiled : şımartmak, yıkmak

14. İngiliz İngilizcesinde sonu –our olan kelimeler, Amerikan İngilizcesinde –or ile biter.
   • Colour Color - Renk
   • Flavour Flavor - Tat, lezzet
   • Honour Honor - Onur

15. İngiliz İngilizcesinde –se ile biten bazı kelimeler Amerikan İngilizcesinde –ze ile sonlanır.
   • Analyse Analyze Analiz etmek
   • Criticise Criticize Eleştirmek
   • Memorise Memorize Ezberlemek

16. Başka örnekler:
      İngiliz İngilizcesi vs Amerikan İngilizcesi    
     • Jewellery Jewelry Mücevher
     • Bye law Byelaw Kanunen
     • Pyjamas Pajamas Pijama
     • Plough Plow Çift sürmek
     • Programme Program Program
     • Tyre Tire Lastik

Yukarıda sıraladığımız örneklerin dışında her iki lehçe de günlük kullanımda kendi ülkeleri içerisinde dahi farklılıklar göstermektedir. Amerika’da yurtdışı eğitim dil okullarında öğretilen İngilizce ile günlük yaşamda kullanılan İngilizce arasında sayılamaz farklılıklar vardır.

Ülkemizde okullarda öğretilen İngilizce, İngiliz İngilizcesine uygun olarak düzenlenmiş olsa da, Hollywood sinema sektörünün ve müzik pazarının yaygınlığı sayesinde Amerikan İngilizcesi telaffuzu tüm dünyada daha aşina olunan daha kolay anlaşılan bir telaffuz haline gelmiştir.