İngiltere Yönetim Şekli

İngiltere, Avrupa’nın kuzeybatısında yer alan Büyük Britanya adasının merkezinde bulunmaktadır. Kuzeyinde İskoçya batısında ise Galler ile komşudur. Kuzeybatısında İrlanda Denizi, güneybatısında Kelt Denizi yer almaktadır. Dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biri olarak karşımıza çıkan İngiltere, Avrupa ülkeleri arasından da en büyük ve en gelişmiş olan bir ada ülkesidir. Aynı zamanda Birleşik Krallığı meydana getiren 4 ülkeden biri İngiltere’dir ve en büyük olanıdır.

İngiltere’nin başkenti Londra’dır ve Londra Birleşik Krallığın da başkentidir. Londra, İngiltere’nin hem en gelişmiş hem de kozmopolit şehridir. Resmi dili ise İngilizcedir. Köklü bir tarihe sahip ve ekonomik yapıdan güçlü olan İngiltere yönetim şekli konusu oldukça merak edilen ve araştırılan bir konudur.

İngiltere Yönetim Şekli Nasıldır?

İngiltere, Birleşik Krallığı oluşturan dört ülkeden en büyüğü olanıdır. Birleşik Krallık yani Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland); İskoçya, İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda olmak üzere dört ülkeden oluşan bir devlettir. Büyük Britanya terimi yalnızca; İskoçya, İngiltere ve Galler’i ifade etmektedir.

Birleşik Krallık, Westminster Modeli adı verilen parlamenter demokrasi ve anayasal monarşi altında üniter (merkezi idarenin üstünlüğüne dayalı) bir devlettir. Bu parlamenter sistemin adı İngiltere Parlamentosu’nun merkezi olan Westminster Sarayı’ndan gelmektedir. İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’da yetki devrine (devolution) dayalı bir siyasi yapı vardır. Devlet Başkanı 2022’den beri Kral III. Charles’tir.

8 Eylül 2022 tarihinde Kraliçe Elizabeth’in vefatından sonra yerini Kral III. Charles almıştır. Birleşik Krallık Başbakanı ise 2022 den beri Rishi Sunak’tır. Başbakan, Birleşik Krallık’ta hükümetin başıdır. Birleşik Krallık hükümdarı Kral III. Charles devletin en üst kademesinde bulurken hükümetin en üst kademesinde başbakan vardır ve hükümetin yönetimi başbakan Rishi Sunak’a aittir.

İngiltere’de egemenlik doğrudan parlamentoya aittir. Yasama işlevi Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası olarak iki meclisli Parlamento tarafından yürütülmektedir. Lordlar Kamarasında Ruhani ve Dünyevi Lordlar olmak üzere toplama 700’ün üstünde Lord bulunmaktadır. Yürütme yetkisi ise Monark ve Başbakan başkanlığındaki kabine arasında paylaştırılmaktadır. Uzun yıllardan beri Muhafazakar Parti ve İşçi Partisi dominant partiler konumundadırlar.

İngiltere Monarşisi

İngiltere Monarşisi, Birleşik Krallık Monarşisi ya da Britanya Monarşisi, Birleşik Krallık ve Britanya denizaşırı topraklarının yönetildiği meşruti monarşidir ve hükümdar ‘Kral’ veya ‘Kraliçe’ olarak adlandırılmaktadır.

Parlamenter Sistem Nedir?

Demokratik bir yönetim sistemine sahip, yürütme organının ve yasama organının denetimi altında olan sisteme verilen ad Parlamenter sistem veya Parlamentarizmdir.

Birleşik Krallık Parlamentosu

Birleşik Krallık Parlamentosu (Parliament of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland veya UK Parliament), Birleşik Krallıktaki yasama organıdır. Birleşik Krallığın en üst anayasa organıdır. Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası olarak çift meclisten oluşmaktadır. Üyelerin dokunulmazlık, düşünce ifade özgürlüğü bulunmaktadır. Lordlar Kamarası ve Avam Kamarasında gerçekleşen konuşmalar yargı konusu olamaz. Bir diğer dokunulmazlıkları ise üyelerin tutuklanmalarının olanaksız olmasıdır. Mecliste yer alan üyeler yalnızca vatana ihanet ve ağır suçlar gibi konularda tutuklanabilirler.

Parlamento’da yasama yılı resmi bir tören ile başlamaktadır. Bu törene ‘state opening’ adı verilmektedir ve bu törende Parlamentodaki tüm üyeler, Lordlar Kamarası’nda Kral veya Kraliçenin yapacağı konuşmayı (the King’s/Queen’s Speech) dinlemek amacıyla toplanırlar.

Parlamentonun yasama sürecinden geçen kanun teklifi, Kraliyet onayını aldığı takdirde ‘kanun’ adını almaktadır.

Anayasa, savunma, dış politika, ulusal güvenlik, göç ve vatandaşlık gibi konular ana hatları ile Londra’da bulunan Birleşik Krallık Parlamentosu’nun uhdesinde bulunmaktadır. Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’nın bu konuların dışında olan ve ve yetki devrinde bulunmuş yasama faaliyetleri yerel parlamentolarında bulunabilmektedirler.

Lordlar Kamarası Nedir?

Birleşik Krallık Parlamentosu’nun en üst kamarasını Lordlar Kamarası (House of Lords) oluşturmaktadır. Lordlar Kamarası üyeleri ‘Lord’ unvanını taşırlar. Önceden üyelikler babadan oğula geçmekteydi fakat günümüzde Kral yoluyla veya partiler tarafından atanma yoluyla olarak çeşitli yollarla gerçekleştirilmektedir. Görevleri, Avam Kamarası’nın düzenlediği yasaları kontrol etmek ve denetlemektir. Lordlar Kamarası’nın toplandığı yer Westminster Sarayı’dır.

Avam Kamarası Nedir?

Birleşik Krallık’ta, üyeleri milletvekillerden oluşan alt meclise Avam Kamarası (House of Commons) denir ve hükümet sadece Avam Kamarası’na karşı sorumludur. Avam Kamarası’nın toplanma yeri üst meclis olan Lordlar Kamarası ile aynı yerde Westminster Sarayı’dır.

Kral ile Kraliçe’nin Görevleri ve Yetkileri

İngiliz Kral ve Kraliçesinin görevleri ve yetkileri arasında; parlamentonun açılışında konuşmak veya toplantıya çağırmak, başbakanı atamak, bakanları görevden almak, atamak, savaş ilan etmek, ziyarete gelen devlet başkanlarını ağırlamak yer almaktadır. Ayrıca silahlı kuvvetleri düzenleme, subayları görevlendirme gibi yetkilere de sahiptir.

Birleşik Krallık yönetimi hakkında daha fazla ve detaylı bilgi almak için GOV.UK sitesini ziyaret ederek inceleyebilirsiniz.